Niepłodność to niemożność zajścia w ciążę przez okres co najmniej 12 miesięcy, mimo braku stosowania środków antykoncepcyjnych, przy regularnym współżyciu, średnio 3 – 4 razy w tygodniu. Tak niepłodność definiuje WHO, uznając taki stan za chorobę cywilizacyjną naszych czasów. W Polsce problem ten może dotyczyć nawet 20% wszystkich par. Po czym można rozpoznać niepłodność, czyli jakie są jej objawy?
Definicja niepłodności
Zanim przejdziemy do objawów niepłodności u kobiet i u mężczyzn, należy wyjaśnić, czym dokładnie jest niepłodność i czym różni się ona od bezpłodności. Jak zostało wspomniane, niepłodność polega na niemożności zajścia w ciążę przy regularnym współżyciu seksualnym, bez stosowania antykoncepcji. O niepłodności mówi się wtedy, kiedy taki stan utrzymuje się przez okres co najmniej 12 miesięcy. Należy wiedzieć, że niepłodność jest odwracalna, natomiast bezpłodność to stan nieodwracalny – nie da się jej wyleczyć.
Warto wspomnieć również, że wyróżnia się kilka rodzajów niepłodności, w tym przede wszystkim niepłodność pierwotną (jeśli kobieta nigdy nie była w ciąży) oraz wtórną (jeśli kobieta była już kiedyś w ciąży). Istnieje także niepłodność immunologiczna, czyli niepłodność spowodowana nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego, atakującego własne komórki rozrodcze. Duży problem stanowi natomiast niepłodność idiopatyczna, inaczej nieokreślona czy niewyjaśniona, którą diagnozuje się w przypadku braku rozpoznawalnej przyczyny trudności w zajściu w ciążę.
Objawy niepłodności u kobiet
Objawy niepłodności u kobiet można dostrzec podczas obserwacji cyklu miesiączkowego. Jednym z głównych symptomów niepłodności jest bowiem nieregularne miesiączkowanie. U kobiet z nieregularnymi miesiączkami przeprowadza się badania hormonalne, w tym między innymi badanie stężenia FSH i LH, a także badanie USG monitorujące obecność owulacji. Należy pamiętać, że objawy niepłodności kobiecej nie zawsze są oczywiste. Wielu symptomów można nie powiązać więc z niemożnością zajścia w ciążę. Potencjalne objawy niepłodności żeńskiej to między innymi:
- bardzo bolesne miesiączki,
- upławy,
- silny ból podbrzusza,
- brak owulacji,
- brak płodnego śluzu w połowie cyklu miesiączkowego,
- plamienia.
Co ważne, objawy niepłodności u dziewczyn mogą zupełnie nie występować. Jest tak między innymi w przypadku niedrożności jajowodów. Z tego względu bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka, czyli wykonanie zalecanych badań celem wykrycia problemu i wdrożenia skutecznego leczenia.
Objawy niepłodności u mężczyzn
Wbrew obiegowej opinii, badania i obserwacje udowadniają, że niepłodność u mężczyzn w równie dużym stopniu, co niepłodność u kobiet przyczynia się do niemożności zajścia w ciążę. Według statystyk, niepłodność męska odpowiada za około 45 do 50% wszystkich przypadków niepłodności par. Jeśli zaś chodzi o objawy niepłodności u mężczyzn, to wylicza się wśród nich między innymi:
- obniżone libido,
- ból jąder,
- zaburzenia erekcji,
- problemy z osiągnięciem orgazmu,
- niewielką ilość spermy,
- nieprawidłowe cechy ejakulatu (niewłaściwa konsystencja, kolor, zapach).
Niepłodność u mężczyzny – tak samo jak u kobiety – należy prawidłowo zdiagnozować. Ponieważ bardzo często przyczyną niepłodności w przypadku mężczyzn okazuje się choroba jąder, mężczyzna powinien w pierwszej kolejności przebadać się pod kątem wodniaka jądra, nowotworu jąder czy niedoczynności idiopatycznej jąder.
Przyczyny i objawy bezpłodności
Omawiając objawy niepłodności, warto wspomnieć także o przyczynach i objawach bezpłodności. Jeśli chodzi o bezpłodność u mężczyzn, to może być ona spowodowana między innymi brakiem plemników w nasieniu, powikłaniami po chorobach wieku dziecięcego, uszkodzeniem nasieniowodów czy rozwojem choroby nowotworowej. Przyczyny bezpłodności u mężczyzn to także brak wykształconych narządów płciowych lub ich niedorozwój. W przypadku kobiet, bezpłodność może wynikać z utraty funkcji macicy lub jajników na skutek przeprowadzenia zabiegów chirurgicznych, a także z przedwczesnego wygaśnięcia funkcji jajników (wczesna menopauza).
Głównym objawem bezpłodności u kobiet jest brak miesiączki. Jeśli kobieta nie miesiączkuje, powinna przeprowadzić diagnostykę między innymi pod kątem torbieli czy endometriozy. W przypadku mężczyzn wykrycie bezpłodności sprowadza się przede wszystkim do wykonania badań narządów rodnych – badań obrazowych i fizykalnych, które mogą wykazać na przykład uszkodzenie nasieniowodów. W ramach diagnostyki męskiej bezpłodności często wykonuje się także badanie nasienia, które ma na celu sprawdzenie morfologii plemników – ich ruchliwość i liczbę.
Leczenie niepłodności
O ile leczenie bezpłodności jest niemożliwe, tak już w przypadku niepłodności para ma przed sobą wiele możliwych form terapii. Leczenie farmakologiczne może pomóc w przypadku braku owulacji. W zależności od przyczyny problemu, w ramach leczenia niepłodności konieczny może okazać się również zabieg chirurgiczny. Ma to miejsce między innymi w przypadku niedrożności jajowodu czy niedrożności nasieniowodów. Jeśli niepłodność jest spowodowana innymi chorobami – takimi jak cukrzyca czy insulinooporność – leczenie może sprowadzać się jedynie do zmiany codziennej diety.